آرایه‌های فرش‌های شهری - گل‌های لاله عباسی

تاریخ : ۹ مرداد ۱۳۹۶
آرایه‌های فرش‌های شهری
گل‌های لاله عباسی
نقل از کتاب بهارستان دریچه‌ای به قالی ایران
تألیف : غلامعلی ملول

طرح هر فرش از اجتماع اعضای کوچکی به نام آرایه شکل می‌گیرد . طرح فرش با توجه به سبک و کلیت طرح ، سبک و ابعاد و شکل آرایه‌ها و نسبت و رابطۀ بین آن‌ها را به نحوی طراحی می‌کند که از اجتماع هماهنگ آن‌ها وحدت و یکپارچگی طرح تأمین شود . مهم‌ترین آرایه‌هایی که به شکل‌های گوناگون در طراحی فرش‌های شهری به کار می‌روند به این شرح است :آرایه‌های شاه‌عباسی ، بند ، اسلیمی و آرایه‌های فرعی
آرایه‌های شاه عباسی
این آرایه‌ها را گل‌های ختایی هم می‌نامند . هر یک از آرایه‌های شاه عباسی خود مجموعۀ کوچکی است که گاه از ده‌ها جزء تشکیل شده است . اجزای این آرایه‌ها به اشکال و ابعاد گوناگون هستند ، که با قرار گرفتن روی هم یا در کنار هم ، یا تکرار یک یا چند عدد از آن‌ها ، آرایه شکل می‌گیرد . آرایه‌های شاه عباسی چند گونه‌اند : گل‌های لاله عباسی ، گل‌های گرد ، غنچه‌ها ، برگ‌ها و گل‌های مرکب .
گل‌های لاله عباسی
این گل‌ها در فرش بعد از گل‌های مرکب ، بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین آرایه هستند و چند ویژگی دارند :
الف ) هر آرایه ، از اجزای بسیار زیادی ، گاه بیش از صد عدد تشکیل می‌شود ( گاه بیش از صد عدد گلبرگ دارد ) .
ب ) اجزای ( گلبرگ‌ها ) این گل‌ها دارای جهت هستند و جهت آن‌ها عمدتاً از پایۀ گل به سر گل متمایل است .
ج ) گاه دقیقاً و گاه تقریباً دارای محور تقارن‌اند و این تقارن در رنگ‌آمیزی آن‌ها نیز وجود دارد .
د ) در طرح گل‌های لاله عباسی یک یا دو نقطه یافت می‌شود که از نظر طراحی ، مرکز و سرچشمۀ طرح آن است . این مرکز معمولاً روی محور تقارن و در امتداد بندی قرار دارد که این آرایه را به آرایه‌های دیگر متصل می‌کند .
ﻫ ) طرح این گل‌ها چند لایه است . در شکل‌های زیر طرح چند گل لاله عباسی و در شکل‌های بعد ، نمونه‌های مختلفی از تصاویر این گل‌ها در فرش دیده می‌شوند .

طرح گل‌های لاله عباسی

چند نمونه از گل‌های لاله عباسی در فرش